Kurakap churin - V

“Don Diego

utiqchanakuspas53
doña Luisa doña Catalinatawan wasinmanta qarqurqan. Padrep wasinmansi waqaspa ayqirqanku qispinankupaq ‘yanapawaytaq’ ñispa qaparispa. Padreri hamurqan don Diegota rikuq, sunqunmanta supayta mitikachiyta munaspa.”
“Chayhinam karqan. Ñuqapas plazapi tiyarqani, don Diego padreman ‘ñakasqa kanki!’ ñiqta uyarirqani.”
“Chayhinam willawarqanku: Huchukmarkamantas runa chayamurqan Chawpitiklla Rosap yayanpa paninpa kachasqan don Diegopaq qillqasqanta apamuspa; chay qillqasqas ñirqan ‘Rosa wañurqan’ ñispa; don Diego chayta uyariptinsi sunqunqa chinkaripurqan, wañuqhina pachaman urmarqantaq.”
“Kanallanmi don Diegota cahuallo sawapi wayrahina pawarispa llaqtamanta lluqsiqta rikurqani. Huchukmarkaman chiqachakuspa richkarqan. Ichapas doña Rosap ayanta waqakuyta munanman.”
“Runakuna ñinku: Rosa millay unquywansi wañurqan. Mana ñas sumaq warmichu karqan. Supay warmihinas rikcharqan. Manaraq wañuspas mana munarqanchu don Diego wasinman yaykunanta. Chayraq Rosata rikuq riptinsi ‘ama qayllaykuchunchu’ ñispa kamachirqan.”

“Ayanta rikuchiway!”
“Manam, Manam munarqanchu. Wañuqpa munasqanta yupaychasun!”
“Rikuyta munani, allqu warmi! Maypim ayanta pakakunki?”
“Yaykuy! Kananmi qawariytaq!”

“Rosa, Rosa! Imatam ñinkichik? Wiñay sumaqmi rikurin! Puñuqhina rikchan!”
“Ama qayllaykuychu! Unquyninchá hapisunkiman!”
“Manam unquchkanchu. Kawsaqhina rikchan. Rosa, rikchariy, sayariy.”
Qunqayllamanta don Diegoqa puñunamanta asiqhinata uyarirqan. Mancharirqan. Rosap uyan wantinsapata rikurqan.
“Imaraykutaq asinki? Mana ñam uyaykita riqsinichu. Millay aya tukunki. Mana ñam wayllusqay Rosay kachkanki! Maymanchá sumaq Rosallay, sisallay, chinkarinman?”

Don Diego wasimanta kallpaspa lluqsirqan. Cahuallun sawapi chay qisa raqay llaqtamanta mitikarqan. Wayqup manyanman chayamuspa qunqayllamanta miski simita uyarirqan.
“Imaraykum ñuqamanta ayqichkanki? Qayllapim kani. Kayñiqman qawaykuytaq!”
Don Diegoqa mancharirqan. Hatun yuraq puyupiqa Rosahina rikchaq warmim rikurirqan. Asirirqan. Allillamanta chay puyup chawpinpi yana uchku rikurirqan. Chay yana uchku muyuq wayra tukurqan. Rosap imagenninqa chinkarirqan. Chay pachallam tutayarqan. Chiri wayram pukarimurqan.
Don Diego utiqhina qaparirqan “Rosallay, maypim kanki?” ñispa.
Matinmanta chiri humpi sutuchkarqan.
“Rosa, Rosa!” ñispam qayapayarqan.
“Qayllapim kani; makiyta hapiy! Wiñay kusiyuq llaqtaman ñuqawan hamuy!”
Chay simita uyariqhina don Diegop cahuallunqa mancharispam
yayanta54
urmachirqan, pawarispari Huchukmarka llaqtaman kutirqan.
“Qumpimanta qumpisqa pintunata munani. Qullqimanta cajay kachun! Chay chaytaqa ñuqapaq rurapuwankichu? Hamuy, ama manchariychu! Munawankichu? Hamuy, hapiwaytaq!”

Don Diegop cahuallun mana yayanniyuq kutimuptinmi runakunaqa utirirqanku.
Maypich cahuallop yayan kanman? Isabel Chawpitikllaqa churinkunata kacharqan don Diegota maskaq. Tutakamapas maskarqanku mana tarispa. Qayantinmi wayquta mayukama uraykamurqanku. Mayup manyanpim Don Diegop akuyninqa sirirayarqan.
Makinpiri puka rosa sutiyuq sisata hatallirqan.


  1. utiqchanay > utiqchanakuy enloquecerse
  2. yaya padre; señor; (en este contexto) dueño